ตุง เป็นภาษาถิ่นประจำภาคเหนือซึ่งตรงกับคำว่า ธง ในภาษาไทยภาคกลางและตรงกับคำว่า ธง ในภาษาท้องถิ่นอีสานมีลักษณะเป็นแผ่นวัตถุ ส่วนปลายแขวนติดกับเสาห้อยเป็นแผ่นยาวลงมา ตามพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2525 ได้ให้คำจำกัดความของคำว่า ธง ไว้ว่า “ ธง น. ผืนผ้าโดยมากเป็นสีและบางอย่างมีลวดลายเป็นรูปต่าง ๆ ที่ทำด้วยกระดาษหรือสิ่งอื่น ๆ ก็มีสำหรับใช้เป็นเครื่องหมายบอกชาติ เครื่องหมายตามแบบสากลนิยม เครื่องหมายเดินทะเลอาณัติสัญญาณตกแต่งสถานที่ในงานรื่นเริงหรือกระบวนแห่ (โครงการตุงล้านนาภูมิปัญญาชาวเหนือ, ม.ป.ป.)
การใช้ตุงทางภาคเหนือ ได้ปรากฏหลักฐานในตำนานพระธาตุดอยตุง ซึ่งกล่าวถึง พระมหากัสสปะเถระเจ้า ผู้เป็นหนึ่งในพระอรหันต์ ที่สามารถเหาะเหินในอากาศด้วยญาณทิพย์และได้ปักตุงไว้บนดอย เมื่อปี พุทธศักราชที่ 3 หรือหลังจากที่พระพุทธเจ้าเสด็จดับขันธ์ปรินิพานไปแล้วเป็นเวลา 3 ปี พร้อมกันนี้ยังได้อัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุ พระรากขวัญ (กระดูกไหปลาร้า) ของพระพุทธเจ้ามา ประดิษฐานด้วย ดอยดังกล่าวจึ่งมีชื่อเรียกตามที่พระมหากัสสปะเถระที่ได้นำตุงมาปักว่า “ดอยตุง” ซึ่งชาวล้านนาถือว่าตุงเป็นของสูงมักนำมาประดับเพื่อให้เกิดสิริมงคล
“ตุง” จึงเป็นส่วนหนึ่งที่มีความผูกพันอย่างเหนียวแน่นต่อการดำรงชีวิตชาวพุทธ ใช้เรียกเครื่องบูชาและอุทิศถวาย ตลอดจนใช้ในพิธีกรรม ความเชื่อทางศาสนาต่าง ๆ เช่นการทำตุง เพื่อถวายตุงเป็นพุทธบูชา เพื่ออุทิศสวนบุญไปให้ผู้ล่วงลับไปแล้ว ให้พ้นจากทุกข์ภัย หรือการทำตุงถวายเพื่ออุทิศแก่ตนเองในภพนี้หรือภพหน้า ตลอดจนการทำตุงถวายเพื่อความหลุดพ้นจากสิ่งที่เป็นอกุศลต่าง ๆ ที่จะเกิดขึ้นกับตนเองและครอบครัว เป็นต้น (ปลัดพงศ์ศิริ พุทฺธิวํโส, 2563 : 86)
ในปัจจุบัน ชาวล้านนาส่วนใหญ่นิยมใช้ตุงในพิธีกรรมต่าง ๆ ทั้งทางศาสนา ประเพณีเกี่ยวกับการตาย งานเทศกาลและงานเฉลิมฉลองต่าง ๆ
ดังได้กล่าวถึงจุดมุ่งหมายในการสร้าง หรือทำตุงของล้านนามาบ้างแล้ว อันที่จริงจุดมุ่งหมายหลักในการสร้างตุงก็คือ เพื่อเป็นพุทธบูชานั่นเอง แต่เราก็ควรจะทราบถึงจุดมุ่งหมายอื่น ๆ ด้วยชาวล้านนามีตุงใช้ถวายเป็นพุทธบูชามานานแล้ว
ด้วยความเชื่อที่ว่าการถวายตุงนั้นเป็นการสร้างบุญกุศลให้แก่ตนเอง ทั้งยังได้อุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว ซึ่งผู้ถวายตุงตั้งจิตอธิษฐานเอ่ยนามระลึกถึงที่สำคัญและฝังแน่นอยู่ภายในจิตใจของชาวล้านนาทุกคนก็คือ ตุงเป็นสื่อกลางระหว่างโลกมนุษย์และสวรรค์ใครที่ถวายตุงก็จะได้ขึ้นสวรรค์ เช่นเดียวกับผู้ตายที่มีผู้ถวายตุงให้ก็จะได้ขึ้นสวรรค์ด้วย ดังนั้นจึงมีประเพณีหรือพิธีทานตุงขึ้น ซึ่งเราจะได้ทราบรายละเอียดต่อไปการสร้างตุงเพื่ออีกจุดมุ่งหมายหนึ่งก็มีความสำคัญและน่าสนใจไม่ยิ่งหย่อนไปกว่ากัน นั่นก็คือ สร้างเพื่อเป็นการเฉลิมฉลองศาสนสถาน ศาสนวัตถุ หรือสิ่งที่เป็นสาธารณประโยชน์ เช่น สะพาน เป็นต้น คงจะเช่นเดียวกับความนิยมแบบสากลที่เมื่อมีงานเฉลิมฉลองเมื่อใด ก็จะมีการประดับประดาโคมไฟดวงเล็กดวงน้อยเป็นพวงระย้าห้อยระโยงระยาง เพื่อประกาศให้คนทั่วไปรู้ว่าสถานที่นั้น ๆมีงานเฉลิมฉลองนั่นเอง
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น