ตุงกระด้าง

 ตุงกระด้าง

ตุงกระด้างเป็นตุงที่ทำด้วยวัสดุคงรูปประเภทแผ่นไม้หรือสังกะสี มีการแกะสลักลวดลายต่างๆ โดยปูนปั้นบ้างหรืออาจเป็นแผ่นโลหะฉลุลายก็ได้ ส่วนปลายทั้งสองมักจะทำให้แหลมขนาดพอเหมาะกับเสา ใช้สำหรับแขวนติดไว้กับเสา โดยปลายแหลมด้านหนึ่งชี้ขึ้นข้างบน อีกด้านหนึ่งชี้ลงล่างลายที่ฉลุหรือแกะสลักบนตุงกระต้างโดยทั่วไปมักแกะสลักเป็นรูปสัตว์ประจำปีเกิดส่วนลายแกะสลักอื่น ๆ ได้แก่ ลายดอกไม้ต่าง ๆ ลายพันธุ์พฤกษา ลายสัตว์ต่าง ๆ

นอกจากนี้ยังนิยมทาสีหรืประดับด้วยกระจกสี ลงรักปิดทองอีกด้วย

ลวดลายที่ปรากฏอยู่บนตุงกระด้างอาจจำแนกออกเป็น ๕ ลักษณะ คือ

๑. ตุงกระต้างที่มีตรงกลางพองนูนจนเราสามารถมองเห็นลวดลายอยู่บนตุงทั้งแผ่น ตุงลักษณะนี้มักด้วยสังกะสี เมื่อมองผ่นลวดลายลงไปจะเห็นส่วนพื้นซึ่งอาจทำเป็นสีต่าง ๆ แวววาว ในการฉลุแผ่นสังกะสีดังกล่าวนิยมทาสีทอง สีเหลือง หรือสีพื้นอ่อนๆ เช่น สีขาว สีชมพู ฯลฯ นอกจากนี้ยังอาจใช้วิธีติดกระจกสี หรือลงรักปิดทอง

๒. ตุงกระด้างที่ประดับกระจกตรงส่วนกลางกระจกนี้ต้องเป็นกระจกงาตัดเป็นรูปสี่เหลี่ยมเล็ก ๆ วางเรียงให้พอเหมาะกับความยาวของตุงกระด้าง ส่วนในบริเวณที่เป็นสังกะสี ตกแต่งเป็นลวดลายฉลุ หรือตัดเป็นรูปกลีบดอกไม้ แล้วทาสีทับลายอีกครั้ง หรืออาจประดับประดาด้วยกระดาษสีเพื่อให้งดงามยิ่งขึ้น

๓. ตุงกระด้างที่ประดับด้วยไม้ซ้อนทับเป็นชั้นลักษณะของตุงแบบนี้คือ มีการซ้อนไม้ขนาดต่าง ๆ กันทับกันในบริเวณส่วนกลาง บริเวณปลายแหลมทั้งสองข้าง ใช้สังกะสีฉลุลายและตกแต่งด้วยกระจกสีตัดเป็นลวดลาย ดอกไม้บนแผ่นไม้ชั้นบนสุด จากนั้นจะประดับด้วยสังกะสีฉลุลายที่ปลายไม้ทั้งสองข้างของทุกแผ่นทับซ้อนกัน

๔. ตุงกระด้างที่แบ่งเป็นช่องตามแนวขวาง พบเฉพาะที่ติดไว้ภายนอกอาคารเท่านั้น วัสตุที่นำมาใช้ทำตุงกระด้างก็คือไม้หรือปูนซีเมนต์ ลวดลายที่ ปรากฎบนตุงกระด้างลักษณะนี้มักเป็นรูปดอกไม้

๕. ตุงกระด้างที่ใช้เสาร่วมกัน ตุงกระด้างประเภทนี้พบอยู่ภายนอกอาคารอีกเช่นกัน พิเศษตรงที่มีตุงกระด้างสองแผ่นติดประกบลงบนเสาต้นเดียวกันผู้ที่จะทำตุงกระด้างนั้นมักเป็นผู้มีฐานะทางสังคมสูงหรือมีฐานะทางเศรษฐกิจดี เนื่องจากวัสดุอุปกรณ์ที่นำมาทำ ตั้งแต่ผืนตุงจนถึงเครื่องประดับตกแต่ง ล้วนมีสนนราคาสูง อีกทั้งยังต้องใช้ช่างที่ฝีมือประณีต

ในส่วนรูปแบบของตุงกระด้าง แบ่งออกเป็น ๔ แบบ คือ

๑. แผ่นตุงยาวและหัวท้ายเรียวแหลม ส่วนบนกว้างกว่าส่วนล่าง

๒. แผ่นตุงยาวแคบเสมอกัน หัวท้ายโค้งแหลม ต. ตอนปลายแคบ ส่วนล่างเรียวแหลม มีลวดลายนาคไขว้ทั้งส่วนหัวและส่วนหาง

๓. ตอนปลายแหลม ส่วนล่างเรียวแหลม มีลวดลายนาคไขว้ทั้งส่วนหัวและส่วนท้าย

๔. ปลายทั้งสองข้างโค้งแหลม มีลายพันธุ์พฤกษาแผ่ออกตรงส่วนกลางและหัวท้าย