ตุงหลากหลายในล้านนา

 

มีตุงหลากหลายในล้านนา

ด้วยความที่ตุงมีอยู่มากมายหลายชนิด หลากรูปทรง ต่างลวดลาย และมากไปด้วยชนิดของวัสดุในการทำรวมทั้งโอกาสต่าง ๆ ที่ต้องใช้ตุง ดังนั้น จึงเป็นการยากที่จะจำแนกตุงออกเป็นแต่ละประเภทได้ตุงอาจจำแนกได้ตามวัสดุในการทำ ตามขนาดเล็กใหญ่ ตามหน้าที่การใช้งานหรือโอกาสในการใช้ แต่ในที่นี้จะขอแยกให้เห็นชัดเจนด้วยการแยกตามรูปทรง ซึ่งดูแล้วจะจดจำและเข้าใจได้ง่ายกว่า

ตุงรูปสามเหลี่ยม

ตุงช่อ   ตุงช่อนำทาน   ตุงช่อช้าง   ตุงราว

ตุงรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า

วัสดุที่ใช้ทำตุงรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ามีทั้งไม้ กระดาษผ้า และโลหะ แต่ส่วนมากมักจะทำจากผ้าทอที่อาจทอเป็นผืนเดียวกัน หรือนำมาเย็บต่อกันเป็นช่วง ๆ จนเป็นผืนยาว โดยแต่ละช่วงบนผืนตุงรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้านี้จะกั้นด้วยแท่งไม้แผ่นเล็ก ๆ ตรงปลายไม้ทั้งสองข้างมี ดอกไม้หรือพู่อุบะประดับอยู่จำนวนช่องที่กั้นเป็นระยะ ๆ บนผืนตุงนิยมให้มีจำนวน ๕,๘, ๙ หรือ ๑๖ ปล้อง เนื่องมาจากความเชื่อ ทางพุทธศาสนา ดังนี้

- ตุงสี่เหลี่ยมผืนผ้าที่มีจำนวนช่วงที่กั้น ๕ ปล้องหมายถึง พระพุทธเจ้า ๕ องค์

- ตุงสี่เหลี่ยมผืนผ้าที่มีจำนวนช่วงที่กั้น ๘ ปล้องหมายถึง โลกธรรมแปด คือ อิฏฐารมณ์กับอนิฏฐารมณ์

- ตุงสี่เหลี่ยมผืนผ้าที่มีจำนวนช่วงที่กั้น ๙ ปล้องหมายถึง โลกุตรธรรม

 - ตุงสี่เหลี่ยมผืนผ้าที่มีจำนวนช่วงที่กั้น ๑๖ ปล้องหมายถึง สวรรค์ชั้นดุสิต เป็นนิมิตหมายที่เป็นสิริมงคล ชาวล้านนาเรียกตุงที่มีช่วงที่กั้น ๑๖ ปล้องนี้ว่า ตุงชาววาตุงที่เป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ามีหลายชนิดด้วยกัน

ตุงไชย   ตุงพระบฏ   ตุงกระด้าง   ตุงค่าคิง   ตุงสิบสองราศี   ตุงช้าง   ตุงเจดีย์ทราย    ตุงเปิ้ง   ตุงตะขาบ ตุงจระเข้   ตุงค้าง   ตุงแดง   ตุงเหล็ก  ตุงทอง   ตุงซาววา   ตุงดิน   ตุงทราย

ตุงรูปทรงอื่น ๆ

นอกจากตุงรูปสามเหลี่ยมและสี่เหลี่ยมผืนผ้าแล้วยังมีตุงรูปทรงอื่น ๆ อีกมากมายที่ชาวล้านนาใช้ชั้นเชิงทางศิลปะประดิดประดอยขึ้นมาอย่างสวยงามเพื่อใช้ในโอกาสต่าง ๆ

ตุงสามหาง   ตุงไส้หมู   ตุงเงินและตุงคำ   ตุงไม้   ตุงชืนและตุงเหียก   ตุงบอก   ตุงใย   ตุงขอนนางผาน   ตุงขอนงวงช้าง ตุงขอนก๋ม   ตุงรูปคน